ए. पी. जे. अब्दुल कलाम: जीवन परिचय

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम हे भारताच्या इतिहासातले एक अद्वितीय व्यक्तिमत्व होते, ज्यांची आठवण प्रत्येक भारतीय मनात एक प्रेरणास्त्रोत म्हणून राहील. त्यांचे विज्ञान, तंत्रज्ञान, शिक्षण, आणि नेतृत्वातील योगदान विसरता येणार नाही. त्यांनी आपल्या जीवनात अनेक संघर्ष केले, पण आपल्या दृढ इच्छाशक्तीने, ज्ञानाने आणि सेवाभावाने ते यशस्वी झाले.

प्रारंभिक जीवन आणि बालपण

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी तामिळनाडूच्या रामेश्वरम या लहान गावात झाला. त्यांचे वडील जैनुलाब्दीन एक नावाडी होते आणि त्यांची आई, अशियम्मा, गृहिणी होती. त्यांनी एका अत्यंत साध्या कुटुंबात जन्म घेतला होता, जिथे पैशांची फारशी उपलब्धता नव्हती. मात्र, त्यांच्या पालकांनी त्यांना शिक्षणाची आवड लावली आणि मेहनतीने काम करण्याचे संस्कार दिले.

लहानपणीच त्यांनी वर्तमानपत्रं विकण्याचे काम केले, ज्यातून त्यांची जिद्द आणि कामाची महत्त्वाकांक्षा दिसून येते. या काळात त्यांनी शाळेत अभ्यासासोबतच कुटुंबाला आर्थिक मदतही केली.

शालेय आणि महाविद्यालयीन शिक्षण

डॉ. कलाम यांना लहानपणापासूनच विज्ञान आणि गणिताची गोडी होती. त्यांनी रामनाथपूरमच्या श्वार्ट्ज हायस्कूलमध्ये आपले माध्यमिक शिक्षण पूर्ण केले आणि नंतर सेंट जोसेफ कॉलेज, तिरुचिरापल्ली येथून भौतिकशास्त्रात पदवी घेतली. त्यानंतर त्यांनी मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) मध्ये एरोनॉटिकल इंजिनियरिंगमध्ये पदवी घेतली.

MIT मध्ये असताना, त्यांना विमानाचे मॉडेल तयार करण्याचे एक आव्हान दिले होते. तो काळ आर्थिकदृष्ट्या कठीण होता, पण तरीही त्यांनी प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी खूप मेहनत घेतली आणि यशस्वी झाले.

इस्रो आणि भारताचे अंतराळ संशोधन

डॉ. कलाम यांनी आपल्या करिअरची सुरुवात संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटनेत (DRDO) केली, पण त्यांची ओळख खरी झाली जेव्हा त्यांनी भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेत (ISRO) काम सुरू केले. त्यांनी सॅटेलाइट लॉन्च व्हेईकल (SLV) प्रकल्पात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. याच प्रकल्पातून भारताने 1980 साली रोहिणी उपग्रह यशस्वीपणे पृथ्वीच्या कक्षेत ठेवला.

‘मिसाईल मॅन’ म्हणून ओळख

डॉ. कलाम यांनी भारतीय संरक्षणात केलेले योगदान हे विसरणे अशक्य आहे. त्यांनी अग्नी, पृथ्वी यांसारख्या क्षेपणास्त्रांच्या विकासात मोठी भूमिका बजावली. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने इंटीग्रेटेड गाईडेड मिसाईल डेव्हलपमेंट प्रोग्राम (IGMDP) यशस्वीरीत्या सुरू केला, ज्यामुळे त्यांना “मिसाईल मॅन” ही उपाधी मिळाली.

भारताचे राष्ट्रपतीपद (2002-2007)

2002 साली, डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम भारताचे 11वे राष्ट्रपती झाले. त्यांच्या कार्यकाळात त्यांनी राष्ट्रपतीपदाची भूमिका अत्यंत साधेपणाने आणि लोकाभिमुख पद्धतीने पार पाडली. त्यांनी नेहमीच विद्यार्थ्यांशी संवाद साधला आणि युवकांना पुढे जाण्यासाठी प्रोत्साहन दिले.

लोकांमध्ये त्यांची लोकप्रियता एवढी होती की त्यांना “जनतेचे राष्ट्रपती” म्हणून ओळखले जाऊ लागले. त्यांच्या साधेपणाने, कठोर परिश्रमाने, आणि सेवाभावाने ते प्रत्येक भारतीय मनात एक आदर्श व्यक्तिमत्त्व बनले.

लेखन आणि विचारधारा

डॉ. कलाम हे फक्त शास्त्रज्ञ नव्हते, तर एक प्रभावी लेखक देखील होते. त्यांच्या पुस्तकांनी लाखो वाचकांना प्रेरणा दिली आहे. ‘विंग्स ऑफ फायर’, हे त्यांचे आत्मचरित्र आहे, ज्यात त्यांनी आपल्या संघर्षपूर्ण जीवनाचे वर्णन केले आहे.

त्यांनी लिहिलेल्या काही प्रमुख पुस्तकांमध्ये “इग्नाइटेड माइंड्स”, “इंडिया 2020”, आणि “माय जर्नी” यांचा समावेश आहे. त्यांच्या पुस्तकांमधून त्यांनी युवकांना स्वप्न बघण्याची आणि ती स्वप्न सत्यात उतरवण्यासाठी मेहनत करण्याची शिकवण दिली आहे.

विज्ञानाचे प्रसारक आणि शिक्षक

राष्ट्रपती पदाच्या कार्यकाळानंतर, डॉ. कलाम यांनी आपले उर्वरित जीवन शिक्षण आणि विज्ञानाच्या प्रसारासाठी समर्पित केले. त्यांनी अनेक महाविद्यालये आणि शाळांमध्ये विद्यार्थ्यांशी संवाद साधला. ते विद्यार्थ्यांना नेहमीच प्रोत्साहित करत आणि त्यांना “सपने देखो और उन्हें सच करने के लिए मेहनत करो” असे सांगत असत.

त्यांनी नेहमीच युवा पिढीला पुढे जाण्यासाठी प्रोत्साहन दिले आणि भारताला एक महासत्ता बनवण्यासाठी विज्ञानाचे महत्त्व पटवून दिले.

डॉ. कलाम यांचे अंतिम दिवस आणि महत्त्वपूर्ण शिकवण

27 जुलै 2015 रोजी, शिलाँग येथे विद्यार्थ्यांसमोर भाषण देत असताना डॉ. कलाम यांना हृदयविकाराचा झटका आला आणि त्यांचा मृत्यू झाला. त्यांच्या मृत्यूने सारा देश शोकमग्न झाला, पण त्यांचे विचार आणि शिकवण आपल्यासोबत कायम राहतील.

निष्कर्ष: डॉ. कलाम यांचा आदर्श

डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांचे जीवन म्हणजे संघर्ष, जिद्द, आणि स्वप्नांचा एक सुंदर प्रवास आहे. त्यांनी भारतीय विज्ञानाला जगभरात ओळख दिली आणि लाखो लोकांना प्रेरणा दिली. “आपण आपल्या स्वप्नांचा पाठलाग केला पाहिजे आणि त्यांना साकारण्यासाठी कठोर मेहनत केली पाहिजे”, हे त्यांचे जीवनातील प्रमुख तत्व होते.

त्यांचे जीवन हे एक उदाहरण आहे की कठोर परिश्रम आणि दृढ इच्छाशक्तीने आपण कोणत्याही परिस्थितीत यश मिळवू शकतो.

FAQs: ए पी जे अब्दुल कलाम जीवन परिचय